Ce titre fait référence à une série de six locomotives surnommées “Lilliput”. Ces petites 2C1 “Pacific” circulaient sur voie de 60 cm (Decauville). Conçues pour le service d’expositions, elles constituaient une belle réduction technique de grandes machines. La première de cette petite série reçut le nom de “Adolphe” et le numéro 1 de service. Le SCM (Stoomcentrum Malde-gem) a saisi l’opportunité d’acquérir cette unité et a la ferme intention d’effectuer l’importante remise en état qui s’impose.

Voici une quarantaine d’années, nous avons découvert, dans les archives d’un de nos grands constructeurs de locomotives, une série de plans concernant les jolies petites locos construites en 1935 en vue d’un service de desserte intérieure de l’exposition de Bruxelles. Connaissant personnellement l’auteur des études de ce modèle de machines, nous nous sommes demandé ce que ces six “Lilliput” étaient devenues.

Après une dizaine d’années passées aux aguets, nous avions trouvé trois pistes : l’une d’elles se trouvait en Pologne, une autre s’abritait quelque part en Belgique dans un grenier, une troisième était évoquée dans un périodique français, sans que nous ayons toutefois pu la joindre à ce jour. Ces quarante ans se sont donc écoulés sans autre trouvaille.

L'initiative flamande a réveillé l'intérêt historique pour ces locos à usage particulier.

Nous possédions également une belle collection photographique à joindre aux plans de projets pour les locomotives de cette exposition. Un ami (°) nous a dissuadé de laisser dormir tout cela jusqu’à l’oubli et nous a engagé à en assurer la publication pour la postérité. Nous nous sommes incliné face à un aussi bon motif et décidé à donner le jour à cet ouvrage dont l’intérêt est multiple.

Cette publication, qui évoque également d’autres modèles à voie étroite (spécialement 600 mm) vise à rassembler quelques fonds afin d’aider à cette restauration d’Adolphe. L’éditeur en est le PFT, dont les activités en faveur du tourisme ferroviaire sont continues, tandis que le SCM se concentre sur sa remarquable nouvelle recrue. Nous avons été aidé par M. Jef Van Olmen, des membres du SCM et des collaborateurs du PFT. Nous ne comptons que des bénévoles, dont le but est le sauvetage d’une belle pièce et le récit des tribulations d’une mini-série, en rappelant leurs ancêtres et leur histoire si souvent parallèle. Cette édition rencontrera indiscutablement l’attente de nos nombreux passionnés de la vapeur !

Avec le concours d’autres vaporistes disposant des moyens techniques de recherche indispensables, nous sommes tous repartis sur la piste de nos machines estompées sur la voie de leur oubli et vers la disparition. La solidarité des amateurs, fonctionnant bien, nous a permis d’en retrouver deux autres utilisées en Allemagne en 1941.

Monsieur Henri Verhaeren, fils du concessionnaire, nous a également prêté son précieux concours.

Bilan : une unité apparemment disparue sans laisser de traces, deux survivantes et trois autres détectées dans les brumes du passé. Voici l’ossature à laquelle vont se rattacher les intéressants lambeaux historiques.

Comme l’a judicieusement souligné Fénelon, “En histoire, on n’apprend la vérité que par morceaux”. A nous de les recoller !


Deze titel verwijst naar een reeks van zes stoomlocomotieven met de bijnaam “Lilliputs". Deze kleine locs met asindeling 2C1 “Pacific" waren ontworpen voor de spoorwijdte van 600 mm (Decauvillespoor) en waren bestemd om te rijden op tentoonstellingsterreinen. Ze waren eigenlijk - technisch zeer geslaagde - miniatuur-modellen van grote stoomlocs. De eerste locomotief van deze kleine reeks werd “Adolphe”genoemd en ontving het volgnummer 1. Het Stoomcentrum Maldegem is erin geslaagd om deze locomotief te verwerven en heeft het stellige voornemen om de machine te restaureren en terug rijvaardig te maken.

Ongeveer veertig jaar geleden ontdekten wij in het archief van een van onze grote locomotiefconstructeurs een reeks plannen met ontwerptekeningen van minia-tuurlocomotieven. Deze mooie locomotieven werden in 1935 gebouwd om treinen met expo-bezoekers te slepen op het terrein van de tentoonstelling te Brussel. Omdat we de ontwerper van de machines persoonlijk gekend hebben, vroegen we ons af wat er in de loop van de járen met de “Lilliputs” gebeurd was en wat hun uiteindelijk lot geweest is.

Na een tiental jaar gezocht te hebben naar informatie, bleken er drie pistes te zijn: één locomotief bevond zich in Polen, een tweede machine bevond zich ergens in een opslagplaats in België en een derde zou volgens een oud nummer van een Frans tijdschrift in Frankrijk terechtgekomen zijn (deze derde loc hebben we echter tot nu toe niet kunnen terugvinden...).
Veertig járen waren verlopen zonder nieuwe inlichtingen of vondsten.

Het Vlaams initiatief m.b.t. de redding van een van de locomotieven had echter de interesse voor de geschiedenis van deze - toch wel heel bijzondere - kleine locomotieven doen herleven. Een vriend (°) overhaalde ons ertoe om de studie te hervatten en een publicatie over de 6 locomotieven te realiseren. Naast de hierboven vermelde ontwerpplannen, beschikten we ook over een mooie verzameling foto’s en documenten die zonder twijfel de moeite waard waren om voor het nageslacht bewaard te worden.

Deze publicatie besteedt ook enige aandacht aan enkele andere smalspoorlocomotieven die ontworpen werden voor de spoorwijdte van 600 mm. De uitgever is de vereniging TSP, zeer bekend voor haar inzet voor het spoorwegtoerisme en het behoud van het historisch spoorwegpatrimonium. Het is de bedoeling dat de opbrengsten van de verkoop van het boek zullen bijdragen tot de toekomstige restauratie van Adolphe door het Stoomcentrum Maldegem.

Het boek is tot stand gekomen dank zij de hulp van Jef Van Olmen en diverse leden van SCM en TSP, allen vrijwilligers die een bijdrage willen leveren tot het behoud van de waardevolle machine en tot een betere kennis van de ontstaansgeschiedenis en de inzet van deze miniserie van stoomlocomotieven. Wij zijn ervan overtuigd dat heel wat gepassioneerde stoomliefheb-bers deze publicatie zullen verwelkomen!

Met de hulp van enkele spoorvrienden die konden gebruik maken van moderne communicatietechnieken, hebben wij de drie bovenvermelde - tot dan toe doodlopende - pistes opnieuw aangepakt. Dank zij de goed functionerende internationale solidariteit tussen spoor-wegliefhebbers hebben wij gegevens gevonden over de inzet van twee machines in Duitsland tijdens de oorlog. Wij hebben ook contact opgenomen met de heer Henri Verhaeren, zoon van de concessionaris, die ons heel wat waardevolle inlichtingen kon bezorgen.

Balans: één locomotief is verdwenen zonder een spoor na te laten, twee overlevende en drie andere die we opgespoord hebben in de nevels van het verleden. We zijn erin geslaagd om aan dit “skelet” van onze studie heel wat interessante historische flarden toe te voegen.

Fénelon heeft ooit verklaard: “In de geschiedenis leer je de waarheid stapsgewijs, stukje bij beetje, kennen". Aan ons om de stukjes aan elkaar te lijmen!