Regelmatig publiceert mijn administratie, voornamelijk voor intern gebruik, een volledige lijst van alle beschermingen in het Vlaamse Gewest. Deze lijst bevat de belangrijkste technische gegevens en een korte omschrijving van wat precies beschermd is. Om een snelle bijwerking mogelijk te maken, zijn de beschermingen geordend volgens hoofdgemeente en binnen de gemeente chronologisch, inclusief de beschermingen die opgeheven, ingetrokken of vernietigd zijn.

Deze werkwijze brengt evenwel mee dat zodra in een gemeente een belangrijk aantal monumenten beschermd zijn, de toegankelijkheid van de lijst sterk vermindert. De grote hoeveelheid technische gegevens zoals besluit-, register- en dossiernummers bevordert de leesbaarheid niet.

Wanneer de heer L.G. Waltniel, Gemeenschapsminister van Ruimtelijke Ordening en Huisvesting, mij verzocht een nieuwe lijst van de beschermingen samen te stellen, is dan ook naar een andere benadering gestreefd. Enkel de relevante gegevens zijn opgenomen en zo veel mogelijk alfabetisch gerangschikt teneinde een maximale toegankelijkheid te verkrijgen. Beschermingen die zijn opgeheven, ingetrokken of vernietigd door de Raad van State zijn niet opgenomen in het overzicht.

De beschikbare gegevens uit de beschermingsbesluiten werden als vertrekpunt genomen. Deze werden dan per hoofdgemeente en nadien per deelgemeente gerangschikt. Ten gevolge van de verschillende fusies sinds 1933 — het jaar van de eerste beschermingen — kan het dan 'ook gebeuren dat gemeenten die reeds zeer lang gefusioneerd zijn, toch nog als deelgemeenten werden opgenomen. Binnen de deelgemeenten is een onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten beschermingen: monumenten, stads- en dorpsgezichten, landschappen en roerend patrimonium.

Reeds heel snel bleek het alfabetisch ordenen van stads- en dorpsgezichten en van landschappen, een onmogelijke opgave zonder het volledig herwerken van de beschikbare teksten en omschrijvingen. De keuze van trefwoorden bij deze groepen was bovendien erg ruim. Dient een , .Omgeving van de Voormalige Lakenhalle, thans Stadhuis” gerangschikt te worden op O(mgeving), V(oormalige), L(akenhalle) of S(tadhuis)? Door het opsplitsen naar deelgemeenten bleek deze vraag in de praktijk echter niet erg relevant, gezien het geringe aantal. Het overlopen van alle stads- en dorpsgezichten of landschappen per deelgemeente stelt geen onoverkomelijke moeilijkheden en belemmert de toegankelijkheid nauwelijks zodat binnen deze categorieën geen echt strikte alfabetische volgorde werd gezocht.

De alfabetische rangschikking van monumenten volgens straatnaam dringt zich op. Voor een aantal monumenten waren deze gegevens evenwel niet onmiddellijk beschikbaar. Daarom worden binnen elke deelgemeente eerst deze monumenten opgesomd zonder straatnaam — met opnieuw dezelfde problemen als bij de dorps- en stadsgezichten en de landschappen — en nadien, alfabetisch per straat, de overige monumenten. Wanneer voor hetzelfde monument verschillende straatnamen van toepassing zijn, zijn verwijzingen opgenomen.
Na de omschrijving van de bescherming is telkens de datum van het besluit vermeld. De illustraties zijn afkomstig uit het tijdschrift Monumenten en Landschappen (M&L) en evoceren de rijke verscheidenheid en de kwaliteit van ons beschermd patrimonium.

Ik hoop dat deze bijdrage een stimulans mag betekenen voor het (her)ontdekken van ons beschermd erfgoed waaraan onze bevolking steeds meer belang begint te hechten. Tevens moge blijken dat voor vele steden en gemeenten nog heel wat waardevol patrimonium voor bescherming in aanmerking komt. Daarom kan ik enkel wensen dat dit boek snel een tweede en sterk vermeerderde uitgave mag kennen.