Lorsque les hommes politiques belges décidèrent, en 1989, d'inclure les transports en commun urbains et régionaux dans le processus de régionalisation, peu de personnes pouvaient soupçonner l'impact qu'aurait cette mesure. Et pourtant, si l'on excepte le cas particulier de la STIB, l'onde de choc allait être réelle puisqu'en quelques mois à peine, les STIL, STIC, STTV, MTVA, MIVG ainsi que la centenaire SNCV vont céder la place à "DE LIJN" en Flandre et aux TEC en Wallonie. Il s'agit alors dîiarmoniser la livrée des véhicules par Région, de mettre en place une billetterie cohérente, d'intégrer les parcs des différents exploitants, de supprimer les éventuelles disparités de statut pour le personnel, etc.

Principal périodique traitant de l'actualité des transports urbains et régionaux belges, "Tram 2000" a relaté, du mieux qu'il pouvait, cette actualité pour le moins exceptionnelle. Aujourd'hui, le processus étant pratiquement stabilisé, il s'indique de procéder à un nouvel état des lieux au travers d'un "FLASH" reprenant (sauf exception) la situation au 1er janvier 1996. Une rapide comparaison avec notre édition précédente (1990, malheureusement épuisée) permet néanmoins d'affirmer que, nonobstant les inévitables problèmes sociaux provoqués par la mise en place de nouvelles sociétés, c'est surtout l'emballage qui a été concerné. En effet, la structure de base de chacun des réseaux a continué son petit bonhomme de chemin tantôt avec bonheur, tantôt avec malheur.

Pour autant, tout esprit de collaboration n'est pas absent entre les trois nouvelles entités. Ainsi, la nouvelle billetterie est-elle du même type, magnétique et de marque PRODATA, ce qui devrait pouvoir donner naissance à terme à l'une ou l'autre communauté tarifaire. A titre plus anecdotique, on remarquera également que les trois nouvelles livrées font toutes usage de rectangles inclinés tout en faisant référence, nouvelle attache politique oblige ?, aux couleurs du drapeau local.

Autre constante, c'est la prise de conscience plus importante de la nécessité d'octroyer davantage de moyens aux transports en commun. De prolongements de lignes à l'acquisition de nouveaux véhicules en passant par la construction de nouveaux sites protégés, la mise en place des nouvelles structures a été accompagné d'une politique plus volontariste. Ceci s'est notamment traduit par l'adoption de techniques de marketing modernes où le client occupe désormais la place qui lui revient et où le fait de faire de la publicité n'est plus considéré comme un signe extérieur de richesse mais bien comme une nécessité absolue face aux énormes moyens utilisés par le lobby automobile.

Bref, bien loin d'une véritable révolution (sauf peut-être pour les photographes et certains clients), la régionalisation des transports en commun urbains et régionaux belges peut davantage être perçue comme une vaste opération de "dépoussiérage", voire de "mise à niveau". Progressivement en retrait par rapport à ses voisins immédiats durant les années '70 et '80, la Belgique vient ainsi de rattraper quelque peu son retard ...


Wanneer de belgische politici in 1988 de beslissing namen om bij de staatshervorming eveneens het stads- en streekvervoer over te dragen aan de Regio's en Gewesten, waren nog maar weinig mensen zich bewust van de omvang van deze maatregel. Op de MIVB na, die een uitzondering vormde, kwam een ware schokgolf op gang, die in enkele maanden tijd MIVA, MIVG, STIC, STIL, STIV en de inmiddels honderdjarige NMVB verving door “De Lijn” in Vlaanderen en de TEC-bedrijven in Wallonië. En toen deze fusie enerzijds, opsplitsing anderzijds een feit waren, begon een soms langzaam process van eenmaking, waarbij logo 's, kleuren, vervoersbewijzen, materieel, maar zeker ook personeelsstatuten en werkmethodes moesten geüniformiseerd worden.

Als belangrijkste tijdschrift in België aangaande het stads- en streekvervoer heeft “Tram 2000" u steeds op de hoogte gehouden van deze uitzonderlijke aktualiteit. Nu de omwenteling nagenoeg voorbij is, en een zekere stabiliteit terug te vinden is bij de verschillende bedrijven, werd het hoog tijd dat er opnieuw een stand van zaken werd opgesteld in een nieuwe “FLASH”, die, tenzij anders vermeld, de inventaris weergeeft per 1 januari 1996. Een snelle vergelijking met de vorige uitgave uit 1990 toont aan dat, buiten de onvermijdelijke sociale problemen die moesten opgelosl worden, de nieuwe strukturen voornamelijk waar te nemen zijn in de uitstraling van de bedrijven (logo ‘s, huisstijl,...), en veel minder in de aangeboden diensten. De tram-, metro-, trolleybus- en buslijnen hebben in verhouding een normale evolutie gekend.

Konkrete samenwerking tussen de drie nieuwe bedrijven - MIVB, De Lijn en SRWT - is een troef die nog niet uitgespeeld is, maar die wel in de mogelijkheden ligt. Zo hebben de drie bedrijven gekozen voor een gelijkaardig magneetkaarten-systeem (PRODATA), hetgeen ooit zou kunnen leiden tot een uniform systeem in heel het land. En al is het een klein detail, opvallend is wel dat de nieuwe huisstijlen van de drie bedrijven allen gebruik maken van schuinen rechthoeken, waarvan de kleur de identiteit van de Regio weergeeft.

Een zeer belangrijke aspekt, eveneens terug te vinden in de drie Regio 's, is de bewustwording in de politieke wereld dat er meer middelen gegeven moeten worden aan het openbaar vervoer. Konkrete realisaties zijn er: uitbreiding van de tramnetten, beter aangepaste dienstverlening op de buslijnen, voorkeursbehandeling van tram en bus op de openbare weg, aanschaf van nieuw materieel. En ook de marketing blijft niet achterwegen : het begrip “klant" heeft in de bedrijven zijn intrede gedaan, en reklame maken wordt niet langer meer beschouwd als enkel een uiterlijk teken van rijkdom, maar veeleer als een noodzaak om te overleven naast het privé-vervoer.

Kortom, de regionalisatie van het stads- en streekvervoer in België heeft al met al geen “revolutie " ontketend (tenzij voor de fotografen en sommige klanten). Integendeel, het komt meer over ais een grote opkuis, of een op niveau brengen van de verschillende netten. Zo wordt stillaan de achterstand ingehaald die deze sektor in België opgelopen had in de járen ‘70 en ‘80, in vergelijking met de ons omringende landen.