Twee markante historische gebeurtenissen, de Franse Revolutie en de Eerste Wereldoorlog, brachten beide een kentering in de ontwikkeling van het Belgische belastingstelsel teweeg.

De Franse Revolutie trok een politieke scheidingslijn tussen het Ancien Régime en de moderne Staat (in zijn liberale en autoritaire varianten). Deze fundamentele ommekeer verklaart waarom in deel I de fiscale evolutie doorheen de 18de eeuw niet op de voet wordt gevolgd. Het kwam er eerder op aan het contrast tussen de pre- en de postrevolutionaire wereld aan te duiden. In de Oostenrijkse Nederlanden kende ieder gewest een ander belastingstelsel. Omdat ze niet alle aan bod konden komen, werd bij voorkeur het hertogdom Brabant gekozen om op bijzonderheden in te gaan. Ook concentreert de aandacht zich op de toestand in de Oostenrijkse Nederlanden op het einde van het Ancien Régime. Tijdens de regering van Jozef II werd een grootscheeps onderzoek opgezet om een boekhoudkundig overzicht van de Zuidnederlandse financiën op te stellen. Waar nodig werd aanvullend archiefonderzoek verricht om de resultaten van dit onderzoek ten volle te benutten.

De Eerste Wereldoorlog bracht in de Belgische fiscale geschiedenis een nieuwe kentering teweeg. Toch waren de vernieuwingen van 1919-1921 slechts mogelijk dank zij de economische en sociale omvorming van de samenleving door de industrialisering. De 19de eeuw vormt een schar-nierperiode tussen het traditionele en het moderne belastingstelsel. Vanaf de Franse Revolutie wordt de fiscale evolutie dan ook strikt chronologisch besproken. Ook werd het beschikbaar cijfermateriaal uit de 19de eeuw aan een originele statistische verwerking onderworpen.

De 20ste eeuw leent zich dan weer tot een heel andere benadering. Archiefonderzoek en statistische reconstructies zijn overbodig wanneer een auteur als kroongetuige kan terugblikken op een evolutie die hij zelf in duizenden kronieken becommentarieerde en waarvan hij de evolutie mede beïnvloedde. Deel III heeft een bijkomende dimensie. Het omvat de professionele mémoires van een toonaangevende fiscalist.

De toekomst zal uitwijzen of het einde van de 20ste eeuw voor de Belgische fiscale geschiedenis een nieuwe kentering betekende. Het federalise-ringsproces, dat door de Belgische grondwetsherziening van 1970 werd ingezet, zal wellicht ook fiscale gevolgen hebben. Evenzeer zal de Europese eenmaking tot fiscale aanpassingen leiden.

Fiscale geschiedenis richt zich in de eerste plaats tot fiscalisten en historici. Dit boek bevat de eerste resultaten van origineel wetenschappelijk onderzoek. Het beoogt echter vooral de hoofdlijnen van een complex evolutieproces te ontwarren. Om de toegankelijkheid van deze studie voor een brede lezerskring te waarborgen wordt waar nodig, en vooral in het eerste deel, de precieze betekenis van de gehanteerde fiscale begrippen toegelicht. Om dezelfde reden werd veel aandacht besteed aan de historische context. Ieder deel wordt ingeleid door een tijdtafel, waarin belangrijke politieke, sociaal-economische en culturele gebeurtenissen in herinnering worden gebracht. Bovendien situeren talrijke illustraties doorheen de tekst de behandelde fiscale evolutie tegen haar historische achtergrond. Behalve de belangrijkheid van de vermelde personen, gebeurtenissen en [...]