Op 21 juni 1881 werd door burgemeester Leopold De Wael, het voltallige Schepencollege en talrijke genodigden, de drinkwaterleiding van Antwerpen plechtig ingewijd. De feestelijkheden namen de hele dag in beslag, beginnend met een bezoek aan de waterzuiveringsinstallatie aan de Nete bij de brug van Walem en eindigend met het klassieke banket, in het Hotel St Antoine op de Antwerpse Groenplaats1.

Deze gebeurtenis krijgt in de geschiedschrijving van Antwerpen nauwelijks aandacht, hoewel de ingebruikneming van de waterleiding samen met de veralgemeende aanleg van rioleringen en de sanering van volksbuurten, in essentiële mate heeft bijgedragen tot de verbetering van de hygiënische toestanden op het einde van de 19 de eeuw2. Mede dankzij de centrale watervoorziening als onderdeel van de gezondheidszorg, konden de tyfus- en cholera-epide-mies die onze streken regelmatig teisterden, voorgoed uitgeroeid worden.

Maar dit zal wel niet de reden geweest zijn waarom de aankomst van het eerste Netewater in de stad zo uitbundig gevierd werd. Twintig jaar waren er immers verlopen sedert het eerste (officiële) project voor een waterleiding bij het Stadsbestuur werd ingediend. Na lange járen van commissiewerk, van onderhandelingen, van touwtrekker ij en van verhitte discussies, was het eindelijk tot een tastbaar resultaat gekomen. Het moet dan ook met een zucht van verlichting geweest zijn, dat het toenmalige College van Burgemeester en Schepenen de watervloed aanschouwde die voor de gelegenheid de Grote Markt blank zette.

Nu, meer dan 100 jaar later betrekt Antwerpen zijn drinkwater uit het Albertkanaal, dat zelf in Luik en via de Kempische Kanalen ook in Maastricht door de Maas gevoed wordt.

In productiecentra in Duffel, Rumst en Oelegem wordt het grootste deel van dit water door bezin-king of flotatie en door filtratie over zand en actieve kool behandeld. Ook vóór november 1955. toen Netewater nog de grondstof vormde voor de bereiding van het Antwerpse drinkwater had dit zuiveringssysteem reeds zijn diensten bewezen. Het was in zijn huidige vorm reeds ingevoerd in 1908, d.i. bijna dertig jaar na de start van de waterleiding. In de periode 1881-1908 had het Engelse bedrijf Antwerp Waterworks Company Limited (AWW CyLtd) zich kosten noch moeite gespaard om te zoeken naar een technische oplossing voor de zware problemen die de zuivering van het sterk verontreinigde Netewater stelde3. Dankzij deze inspanningen werd in Antwerpen onder meer de basis gelegd van het gebruik van ijzer als hulpmiddel bij de waterzuivering. Merkwaardig is wel, dat juist in datzelfde Antwerpen, ijzer ten slotte radicaal door aluminiumzouten zou worden vervangen, terwijl het procédé in Nederland en Duitsland bijvoorbeeld nog steeds op grote schaal wordt toegepast.

Vanaf 1881 beschikte Antwerpen over een al bij al goed uitgebouwde waterleiding. Na Brussel en Verviers was de Sinjorenstad de derde stad in België die over een modern watervoorzie-ningssysteem beschikte. Als reden voor het ontstaan van centraal ingerichte waterleidingen wordt terecht verwezen naar factoren die verband houden met de demografische ontwikkeling en de vestiging van industrieën. Voor Antwerpen voegt zich hierbij de snel expanderende havenactiviteit. Problemen van hygiënische aard waren onverbrekelijk met deze evolutie verbonden. Zij zullen het ontstaan inluiden van de volksgezondheid als tak van de Overheidsadministratie, die de veralgemening van waterleidingnetten als middel tot sanering zal bevorderen. De geschiedenis van de Antwerpse watervoorziening illustreert op voortreffelijke wijze dat ook de technische middelen aanwezig moeten zijn om met succes waterleidingnetten te kunnen uitbaten. In de periode dat het Antwerpse waterbedrijf opstartte was dit nog onvoldoende het geval. AWW heeft daarom noodgedwongen pionierswerk moeten verrichten en heeft daardoor een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkelingen van de techniek, vooral dan op het zuiveringstechnische vlak. Met dit werk wordt een verre hulde gebracht aan die pioniers van het eerste uur, de Engelsman Easton Devonshire en de [...]