Op 16 maart 1911 deelde de toenmalige minister van Wetenschappen en Kunsten, Ferdinand Schollaert, officieel mee dat Jacqueline Gertrude Marie Mahie (’s-Hertogenbosch 1842 - Gin-niken 1917) de Belgische Staat een belangrijke collectie tekeningen en aquarellen had geschonken. Hiermee gaf zij gevolg aan de wens van haar overleden echtgenoot (afb. 1), ridder Jean de Grez (Breda 1837 - Brussel 1910). In de twee volgende járen zetten de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België de nodige stappen om aan de voorwaarden van de schenking te voldoen. Er werd een tentoonstellingszaal ingericht voor de verzameling en een catalogus uitgegeven, waarin alle tekeningen, alfabetisch gerangschikt volgens kunstenaarsnaam, werden vermeld. Op 24 oktober 1913 vond dan eindelijk de overbrenging plaats van de ongeveer 85 met tekeningen gevulde ‘portefeuilles’ en op 10 januari 1914 werd de zaal De Grez in aanwezigheid van de schenkster plechtig geopend.

De kern van de verzameling werd in het begin van de 19de eeuw gevormd door Arnoldusjosephus Ingen Housz, gedoopt te Breda op 4 mei 1766 en er overleden op 20 september 1859. Hij was provinciaal directeur van de Belastingen in Noord-Brabant, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, lid van de Provinciale Staten van Noord-Brabant en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. A.J. Ingen Housz bleef ongehuwd en liet zijn collectie na aan de zoon van zijn zuster Theresia, die gehuwd was met de apotheker Guillaume de Grez (Zittert-Lummen in Belgisch Brabant 1777 - Breda 1828): Josephus Ludovicus de Grez (Breda 1817 - Ginniken 1902). Joseph de Grez vergrootte de familieschat door in de járen 1870-80 geregeld grote groepen tekeningen aan te kopen bij het onder de hamer komen van beroemde kunstkabinetten, waaronder deze van Dupper (1870), Vis Blokhuyzen (1871), Baron van Ree-de van Oudtshoorn (1874) en Baron Isendoorn a Blois van de Cannenborch (1879). Joseph de Grez had geen overlevende kinderen en schonk zijn verzameling aan de zoon van zijn broer Henricus Ferdinandus de Grez:Johan (Jean) Marie Hendrik Joseph de Grez (Breda 1837 - Brussel 1910). Ook hij breidde de verzameling verder uit en eenmaal verhuisd van Breda naar Brussel, begon hij de tekeningen te inventariseren met het oog op de uitgave van een catalogus. Na amper acht jaar omgang met de collectie stierf Jean de Grez. Zijn verzamelde toeschrijvingen vormden de basis voor de catalogus die in 1913 verscheen naar aanleiding van de schenking en waarvan de redactie in handen was van Joseph Nève de Méverg-nies. Deze advocaat was ere-directeur van het ministerie van Schone Kunsten en bemiddelde bij de familie De Grez om de collectie aan de Belgische Staat te schenken.

De verzameling van Jean de Grez, die feitelijk door drie generaties kunstliefhebbers gevormd is, weerspiegelt de smaak van de verzamelaars uit de 19de eeuw. Het verwondert niet dat zij vooral nationaal kochten en van de 4250 stuks tellende verzameling, waarin tekeningen voorkomen uit de 16de, 17de, 18de en 19de eeuw, behoren er ongeveer 3600 tot de Nederlandse school: ongeveer 1200 stammen uit de 19de eeuw, ongeveer 1300 uit de 18de eeuw en ongeveer 1000 uit de 17de eeuw, ook wel de Gouden Eeuw genoemd, die het onderwerp vormt van deze tentoonstelling.

Het was immers in de 17de eeuw dat de Nederlandse republiek een van de welvarendste staten van Europa werd en een [...]